رشد روزافزون جمعیت و نیاز به مسکن و همچنین گسترش اماکن اداري، تجاري و غیره در کلانشهر تهران،افزایش

ساخت وساز را به دنبال داشته است. با استناد به آمار و ارقام حوادث ارجاع شده به این سازمان، متأسفانه عدم آگاهی از اصول ایمنی ساختمانها و بعضاً کوتاهی افراد مسئول، هر ساله حوادث و سوانح تلخ بسیاري را موجب شده و خسارات مالی و جانی فراوانی را به شهروندان محترم تحمیل مینماید.

سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی شهرداري تهران به عنوان چشم و متولی ایمنی شهر، با توجه به رشد حریق وحوادث همه تلاش وسعی خود را معطوف به رعایت نکات ایمنی در معماري، ساختار و دسترسی کاربريهاي جدید وموجود شهري نموده و امیدوار است با همکاري تمامی نهادهاي ذیربط از جمله سازمان نظام مهندسی، مقررات ملی ساختمان، سازمان ملی استاندارد ،ش هرداري تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازي، شاهد توسعه روز افزون ایمنی شهري به ویژه در بخش سازه هاي شهري باشیم.

دود در آتش سوزيها، قدرت دید را کاهش داده و منجر به افزایش تلفات میشود. طبق آمار حوادث آتشسوزي، دود از

شعله، حرارت و آوار کشندهتر است. از اینرو نصب تجهیزات کنترل و تخلیه دود، تاثیر بسیاري در ایمنی ساختمانها در برابرحریق دارد. این سامانهها با کاهش غلظت دود و گازهاي سمی حاصل از حریق در محیط، آسیبهاي ناشی از خفگی در اثردود را کاهش داده و همچنین شرایط مناسبتري براي عملیات نیروهاي امدادي و آتشنشانی فراهم مینماید.

ضوابط سامانههاي تهویه، تخلیه و کنترل دود، مربوط ب کهل یه دستگاهها، تجهیزات و تمهیداتی است که جهت تخلیه و یا کنترل دود ناشی از حریق و یا تهویه یک فضا به گونهاي که شرایط هواي آن براي تنفس انسان مخاطره آمیز نباشد،میباشد.

بدیهی است گردآوري چنین مجموعههایی هیچگاه خالی از اشکال نبوده و این سازمان امید دارد تا با تکیه بر پیشنهادات و راهنماییهاي ارزشمند شما مهندسین و مخاطبین گرامی، با اصلاح و بازنویسی این ضوابط، در راستاي هرچه بهتر و کاملترشدن این مجموعه گام بردارد.

در پایان، از مدیرعامل محترم سازمان و گروه تحقیق و مطالعات معاونت پیشگیري و سایر عزیزانی که در گردآوري و تنظیم مجموعه حاضر کوشیده اند قدردانی میگردد.

پارکینگ به مکانی اطلاق میگردد که به منظور توقف خودرو مورد استفاده قرار میگیرد

دستگاهی که میزان غلظت گاز مونواکسید کربن موجود در هوا را سنجیده و اطلاعات آنرا به پانل کنترل مرکزي منتقل میکند.

دریچه هایی که به صورت مکانیکی و تحت نیروي مشخص، تنظیم شده و در صورتی که فشار هواي داخل فضا از حد

مشخص شده بیشتر شود، با باز کردن دریچه، فشار هواي داخل فضا را متعادل میسازد.

دمپري که مجهز به موتور الکتریکی بوده و تحت فرمان پانل کنترلی میتواند به وضعیت باز یا بسته تغییر حالت داده و عبورجریان هوا را از داخل کانال، کنترل نماید.

دمپر تأیید شدهاي که به صورت مکانیکی و در اثر نیروي جریان هوا در یک سمت عمل میکند.

مدل شبیه سازي رایانهاي که در آن با استفاده از روشهاي عددي به حل معادلات انتقال جرم و حرارت و مطالعه رفتار

سیالات پرداخته میشود.

روشی جهت طراحی سامانه هاي ایمنی که در آن ضمن انجام مطالعات دقیق فاز صفر پروژه، از روش هاي CFD و محاسیاتی براي طراحی سامانه هاي ایمنی کارآمد استفاده میگردد.

منطقه اي مشخص در یک پارکینگ که با استفاده از موانع دود مناسب، از حرکت دود احتمالی تولید شده در آن به مناطق مجاور جلوگیري شود.

سامانه اي متشکل از دستگاه هاي کاشف، آژیرها، چراغهاي هشدار دهنده و ماژولهاي مختلف که درصورت بروز حریق، در کمترین زمان ممکن آنرا کشف کرده و ضمن آگاهسازي ساکنان و متصرفان از خطر، میتواند فعالسازي سامانه هاي تهویه،اطفاي اتوماتیک، کنترل آسانسور، باز و بسته کردن دمپرهاي آتش و دود و عملیاتی از این قبیل را انجام دهد.

سامانه اي متشکل از فنهاي تخلیه، هواي تازه، کانال، دریچه، جت فن، دمپر، کنترل آلات و غیره که به منظور تخلیه و یا کنترل دود و محصولات ناشی از حریق طراحی میشود .س امانههاي کنترل دود به شکلهاي متفاوتی در ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند ولی اصول و اهداف اولیه آنها معمولاً یکسان است. اهم این اهداف به شرح ذیل است:

عاري نگاه داشتن مسیرهاي فرار از دود •

کمک به نیروهاي آتشنشانی با ایجاد یک مسیر بدون دود •

به منظور ایجاد تأخیر و یا جلوگیري از پدیده گرگرفتگی یکپارچه و گسترش کامل حریق •

کاهش آسیب ناشی از حریق اجزاي سازه در زمان حریق •

کاهش آسیب ناشی از دود ، حرارت و گازهاي سمی ناشی از حریق •

سامانهاي که با ایجاد فشار در دهلیز پلکان، از ورود و نفوذ دود به داخل دهلیز پلکان جلوگیري کرده آو ن را به صورت مکانی امن و عاري از دود و حرارت، جهت فرار افراد و یا دسترسی نیروهاي امدادي، نگاه میدارد.

سامانهاي که با دو یا چند فن مرتبط بوده و به منظور جلوگیري از کارکرد بیش از حد و مستهلک شدن یک فن و از کار افتادن فن دیگر در اثر عمل نکردن طولانی مدت، به صورت خودکار و نوبتی، فنها را راهاندازي می نماید.

سوئیچ مخصوصی که براي استفاده نیروهاي آتشنشانی طراحی و نصب شده و توسط کلیدهاي مخصوص عمل کرده و در شرایط اضطراري در صورت صلاحدید آتش نشانان مبنی بر راه اندازي یا توقف یکی از سامانههاي ایمنی و آتشنشانی ساختمان، به صورت دستی کنترل میشود.

سامانه اي متشکل از منبع یا منابع تأمین آب، پمپ ها، شیرآلات کنترلی و بارنده ها که به منظور تشخیص وکنترل یا اطفاء حریق و یا حفاظت از مسیرهاي خروج افراد طراحی میشود.

فنهایی که به منظور مکش هوا یا گازهاي ناشی از حریق از داخل فضا به کار برده میشود. این فنها باید از نوع مقاوم حریق باشند.

فن تخلیه یا جت فن منتقل کننده هوا یا گازهاي ناشی از حریق که حداقل به مدت یک ساعت در برابر حرارت 300 درجه سانتیگراد، مقاومت داشته و کارایی خود را حفظ کند. این نوع فنها باید داراي گواهینامه معتبر داخلی یا بین المللی نظیر (VDS , UL و غیره ) باشد

فنهایی که به منظور دمیدن هواي تازه از محیط فاقد آلودگی به داخل فضا به کار برده میشود.

هوایی که از محیط آزاد به روش مکانیکی جهت جایگزینی با هواي تخلیه شده، وارد محیط پارکینگ میشود.

مندرجات این آییننامه بر اساس مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ویرایش سال 1395 و همچنین استاندارد های

BS-7346-7:2013 و NFPA 92:2015 و NEPA 92A:2009 تنظیم شده است

مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، کلیه پارکینگ هاي بسته، در هر ترازي، به منظور خروج دود و سایر فرآورده هاي گازي ناشی از آتش سوزي، باید داراي تهویه به نحو مناسب باشند.

پارکینگهاي بسته واقع در طبقات همکف و منفی یک، با مساحت ناخالص کمتر از 300 مترمربع که از طریق رمپ یا یکی از اضلاع با فضاي آزاد در ارتباط هستند، نیازي به تعبیه سامانه تهویه مکانیکی ندارند.

در پارکینگهاي بسته تا طبقه منفی سه (شامل منفی سه با عمق کمتر از م 9ت ر)، با مساحت ناخالص کمتر از 500مترمربع، سیستم تهویه میتواند تنها شامل کانال تخلیه به همراه دو فن معمولی باشد. در صورت استفاده از فن محوري که به طور مستقیم با جریان هواي عبوري در ارتباط است، فن باید داراي نرخ مقاومت در برابر حریق F300 باشد

پارکینگهایی که از یک سمت داراي سطوح باز مرتبط با فضاي آزاد بوده و این سطوح نیمی از سطح مورد نیاز

پارکینگ هاي باز را مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، تامین مینماید، پارکینگ نیمهباز محسوب شده و نیازي به تعبیه کانال و دریچه هواي تازه ندارند. در این پارکینگها کانال و دریچه هاي تخلیه هوا باید مطابق ضوابط تعبیه شوند.

مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، ساختمانهایی که داراي حداقل یک کف با عمق بیش از 9 متر نسبت به

پایینترین تراز تخلیه خروج هستند، ساختمان عمیق محسوب شده و طبقات زیرزمین این ساختمانها، حتی در صورت

داشتن کاربري غیر پارکینگ، باید مجهز به سامانه تهویه مناسب دود باشند.

نقشه هاي تأیید شده از سوي سازمان آتشنشانی باید بدون کوچکترین تغییري در شکل و اندازه گذاري ها، اجرا شوند

و در صورت تغییر در حین اجرا، باید با دریافت دستورالعمل جدید، اصلاحات لازم صورت گیرد. در غیر این صورت تأییدیه نهایی از سوي سازمان صادر نخواهد شد.

کلیه موارد و نکات دستورالعمل ارائه شده مربوط به نقشهها که از سوي سازمان آتشنشانی صادر میشود، بدون

کوچکترین تغییري باید اعمال گردد.

دستورالعملها با توجه به نقشه هاي معماري صادر گردیده و هر گونه تغییر در نقشه ها یا تغییر در اجرا، نیازمند

استعلام مجدد از سازمان آتشنشانی تهران میباشد.

در صورت الزام سازمان آتش نشانی تهران ، محاسبات CFD ( دینامیک سیالات محاسباتی ) باید انجام شده و گزارش مستندات آن به این سازمان ارائه گردد.

کلیه پلکانهایی که شرایط پلکان باز را نداشته باشند و فاقد نور و هواي طبیعی باشد، باید به سامانه فشار مثبت

پلکان مجهز شوند.

هدف از راه اندازي سامانه هاي تهویه پارکینگ مندرج در این آیین نامه، تخلیه و کنترل حرارت، دود و محصولات ناشی از حریق و همچنین تهویه گازهاي سمی ناشی از کارکرد موتور خودروها و اگزوز وسایل نقلیه میباشد .

به صورت کلی، جهت تخلیه گاز اگزوز خودروها و کاهش غلظت آلاینده هاي محیط، حداقل 6 مرتبه تعویض هوا در ساعت براي تمامی طبقات پارکینگ در شرایط عادي و جهت تخلیه دود و محصولات حریق، حداقل 10 مرتبه تعویض هوا در ساعت براي یک طبقه پارکینگ باید در نظر گرفته شود.

جهت صرفه جویی در مصرف انرژي و افزایش ظرفیت تخلیه در شرایط بروز حریق، میتوان از فنهاي دو دور و یا دور متغیر مجهز به اینورتر تأیید شده استفاده نمود.

در پارکینگهایی که کاربري عمومی دارند (پارکینگهاي عمومی، تجاري و اداري) محاسبات و طراحی باید به

گونهاي باشد که در شرایط عادي نیز در صورت افزایش غلظت آلایندهها، با فرمان حسگر گاز مونواکسید کربن، امکان افزایش ظرفیت تخلیه تا میزان مناسب براي هر طبقه وجود داشته باشد. میانگین غلظت گاز مونواکسید کربن در پارکینگها تحت در مدت زمان 30 دقیقه، بیشتر باشد. در پارکینگهاي ساختمانهاي مسکونی، میتوان ppm هیچ شرایطی نباید از ظرفیت تخلیه در شرایط عادي را بر اساس استانداردهاي دیگر نیز محاسبه نمود.

سامانه تهویه پارکینگ باید با یک سامانه اعلام حریق و یا یک سامانه آشکار ساز تولید گاز مونواکسید کربن

مناسب ،د ر ارتباط باشد.

در صورت استفاده از روش کارآمحور و انجام محاسبات CFD شرایط حریق نمونه طراحی، باید مطابق جدول زیر در نظر گرفته شود

علاوه بر موارد جدول فوق، در صورتی که داخل فضاي پارکینگ، به علت وجود انبار یا تجهیزات خاص، بار اشتعال دیگري نیز وجود داشته باشد، باید شرایط حریق ناشی از آنها در نظر گرفته شود.

طراحی باید به گونهاي باشد که به جز قسمتی که حریق در آن اتفاق افتاده، سایر بخشهاي ساختمان عاري از دود و آلودگی باشد.

تمهیدات مربوط به تأمین هواي جبرانی در کلیه پارکینگ هایی که تخلیه هوا در آنها صورت میگیرد باید در نظر

گرفته شود. تأمین هواي جبرانی باید به روش مکانیکی انجام شود.

مقدار هوای جبرانی باید معادل 75% - 50 هوای تخلیه بوده و فشار پارکینگ همواره منفی باشد.

جهت جلوگیري از گسترش حریق در پارکینگها، سرعت متوسط حرکت هوا در هر مقطع از پارکینگ نباید بیشتر از 2 متربر ثانیه باشد.

در صورتی که مساحت ناخالص هر طبقه از پارکینگ بیش از 2000 مترمربع باشد، هر طبقه باید حداقل به دو قسمت با اندازه تقریباً مساوي تقسیم شده و به دو راه خروج دسترسی داشته باشد. خروج دوم استثنائا میتواند آسانسور و یا پله برقی باشد.

چنانچه ساختمان داراي طبقهاي باشد که تراز کف آن بیش از 18 متر پایین تر از پایین ترین تراز تخلیه خروج قرار گرفته باشد، ساختمان باید حداقل به دو بخش با اندازه تقریبا مساوي تقسیم شود. تقسیمبندي باید به طور سرتاسري از پایینترین تراز تخلیه خروج که به طبقات زیرزمین سرویس می دهد تا پایینترین کف ساختمان به طور کامل امتداد یابد.

در صورت نیاز به زون بندي در طبقات، فضاي هر طبقه از پارکینگ باید به زونهاي دود مجزا با مساحت حداکثر

3000 مترمربع تقسیم شده و هر زون باید سامانه تخلیه و تأمین هواي تازه جداگانه و مستقل داشته باشد. سامانه اعلام حریق باید به گونهاي باشد که بتواند وقوع حریق در هر کدام از این زونها را تشخیص داده و زون آنرا اعلام کرده و سامانه کنترل دود را به طور مناسب راه اندازي نماید. براي پارکینگهایی که مساحت هر طبقه از آنها بیش از 9000 مترمربع باشد، زونبندي با هماهنگی سازمان آتشنشانی تهران انجام خواهد شد.

نحوه جداسازي زونهاي دود باید با استفاده از جداکنندههاي فیزیکی نظیر دیوارها و مصالح مقاوم، پرده دودبند، موانع دود، درب ریلی و درب کرکره اي انجام گیرد. مصالح به کار رفته باید داراي مقاومت کافی در برابر حریق باشند.

کلیه فنهاي تخلیه هوا و همچنین جتفنها و تجهیزات جانبی الکتریکی و مکانیکی مرتبط با نصب فنهاي اصلی تخلیه که ممکن است در معرض حریق و گازهاي داغ ناشی از آن قرار بگیرند، باید حداقل یک ساعت در برابر حرارت 300 درجه سانتی گراد ( کلاس F300 ) مقاوت داشته و دارای گواهینامه فنی معتبر داخلی یا بین المللی باشند . فن های هوای جبرانی می توانند از نوع معمولی انتخاب شوند.

در صورتی که از دو فن موازي براي یک کانال استفاده شود یک فن براي شرایط عادي و یک فن براي شرایط

حریق، به منظور جلوگیري از تخریب و از کار افتادن فن حریق در اثر عدم کارکرد در طولانی مدت، این فنها باید به سامانه تعویض خودکار ( Shift Switch ) مجهز باشند

در صورت استفاده از دو فن موازي براي یک کانال، جهت جلوگیري از مکش یک فن از فن دیگر در شرایط کارکرد تکی، باید در محل اتصال فن به کانال از دمپر هوا ( Air Operated ) استفاده شود.

محل نصب فنها باید به گونهاي باشد که براي متصرفین مخاطرهآمیز نبوده و قسمتهاي گردان فنها باید به حفاظ مناسب مجهز گردد.

دهانه کانالهاي ورودي و خروجی هوا باید حداقل 3 متر از یکدیگر فاصله داشته و مستقیماً روبروي هم نباشند .

طراحی باید به گونه اي انجام شود که هواي تخلیه شده مجدداً توسط فن هواي جبرانی به داخل باز نگردد.

دهانه کانالهاي هواي جبرانی باید حداقل 3 متر از دودکشها و هواکشهاي سایر قسمتها فاصله داشته باشد .

دهانه کانال خروج هواي تخلیه باید از دستگاههاي هواساز، کولرها و سایر مجراهاي تأمین هواي فضاهاي تحت

تصرف انسان حداقل 3 متر فاصله داشته و در محل مسیرهاي فرار و خروج افراد نباشد.

دهانه کانال خروج هوا باید از سطح محل تردد متصرفین نظیر معابر، حیاط و غیره حداقل 3 متر بالاتر باشد.

نقاط خروج هواي تخلیه، باید به گونه اي جانمایی شوند که باعث باز گردش دود داخل ساختمان و یا پخش دود در ساختمانهاي مجاور نشده، ایجاد مخاطره براي متصرفین فضاهاي دیگر نکرده و مسیرهاي خروج را مختل ننماید.

کلیه داکتها، کانالها، اتصالات، بستها و آویزهاي به کار رفته در سامانه تخلیه هواي پارکینگ، باید در مقابل دماي حداقل 800 درجه سانتیگراد مقاومت داشته و ساختار و یکپارچگی خود را حفظ نمایند.

در شرایطی که کانال از فضایی با مقاومت مشخصی در برابر حریق، عبور میکند، باید با استفاده از تمهیدات مناسب نظیر پوشش دهی کانال با مصالح مقاوم حریق حداقل هم اندازه همان فضا، در برابر حریق مقاومسازي شود.

در کلیه قسمتهاي این آیین نامه، محاسبات ابعاد کانال باید بر اساس حداکثر سرعت 12 متر بر ثانیه( معادل

2400 فوت بر دقیقه) انجام شود. در نظر گرفتن سرعتهاي بالاتر از این مقادیر، تنها در شرایط خاص با ارائه محاسبات کامل افت فشار مسیر کانال و دریچه و توان فن انتخابی و اخذ تأییدیه سازمان آتشنشانی ، امکانپذیر است.

در صورت استفاده از کانالهاي مشترك بین طبقات، باید با استفاده از دمپر موتوردار مناسب و تأیید شده، از

سرایت دود و حرارت به قسمتهاي دیگر جلوگیري شود.

کلیه سامانههاي تهویه پارکینگ باید با یک منبع تغذیه ثانویه(برق اضطراري) با ظرفیت مناسب در ارتباط باشد

که در شرایط قطع برق اصلی، به صورت خودکار عمل کرده و انرژي سامانه را تأمین نماید.

تابلو و پانل کنترل سامانه هاي تهویه پارکینگ باید از فضاي اصلی پارکینگ توسط مصالح با مقاومت حداقل یک

ساعت مقاوم در برابر حریق تفکیک شود.

برق رسانی به کلیه سامانههاي تخلیه و کنترل دود، باید بعد از کنتور برق به صورت جداگانه و توسط فیوز مخصوص آتشنشانی صورت پذیرد. کلیه کابل هاي این سامانه باید به مدت دو ساعت مقاوم در برابر دماي 900 درجه سانتیگراد باشند. برق رسانی باید به گونهاي باشد که در صورت قطع تمامی فیوزها به جز فیوز مخصوص آتشنشانی، تنها در

سامانه هاي ایمنی و آتشنشانی ساختمان، جریان الکتریسیته برقرار باشد.

سامانه تهویه مکانیکی باید به گونهاي طراحی شود که هر قسمت حداقل شامل دو فن باشد به گونه اي که درصورت از کار افتادن یکی از فنها، ظرفیت فنهاي باقیمانده، از50% ظرفیت مورد نیاز کمتر نشود. ضمناً نحوه برق رسانی و راه اندازي این سامانهها باید به گونهاي باشد که خرابی یا از کار افتادگی یکی از فنها، روي عملکرد سایر فنها تأثیري نداشته باشد.

نحوه کنترل فنهاي سامانه تأمین هواي جبرانی باید به گونهاي باشد که فشار در هر دو شرایط عادي و شرایط حریق همواره منفی باشد.

اگر فن ها داخل ساختمان ولی خارج از زون تخلیه قرار گرفته باشند، باید توسط اجزاي سازهاي داراي مقاومت در

برابر حریق معادل همان قسمت، محصور شده و تحت هیچ شرایطی، این مقاومت کمتر از یک ساعت نباشد.

فنها و تجهیزات کنترلی مرتبط با آنها در صورتی که احتمال قرار گرفتن در معرض حریق را قرار داشته باشند،

باید داراي کابل کشی حفاظت شده بوده به گونه اي که تا یک ساعت مقاوم در برابر حریق باشند.

راه اندازي سامانه تهویه پارکینگ در شرایط حریق باید با هر دو شرط ذیل امکان پذیر باشد .

1-سامانه کشف و اعلام حریق (در اثر دود، نرخ سریع افزایش حرارت، کاشف چند شرطی، فلوسوئیچ اسپرینکلر و غیره) •

2-سوئیچ مخصوص آتشنشانی ( راه اندازي به صورت دستی )

پس از کشف حریق توسط سامانه اعلام حریق ساختمان، سریعاً باید فرمانی جهت تغییر وضعیت تابلوي فرمان

سامانه تهویه پارکینگ از وضعیت عادي به وضعیت حریق، صادر شود.

سامانه تهویه پارکینگ باید به گونهاي طراحی شده باشد که بتوان آنرا به صورت دستی نیز کنترل نمود و سوئیچ عملکرد دستی آن باید در محلی مناسب قرار گیرد. این سوییچ باید داراي سه وضعیت خاموش/ روشن /اتوماتیک باشد.

باید در طراحی توجه شود که چه در طراحی براي تخلیه آلاینده ها و چه در طراحی براي تخلیه دود ناشی از

حریق، هیچ نقطه مرده و بدون تهویه اي در کل فضاي پارکینگ وجود نداشته باشد.

دریچه تزریق هواي تازه باید به گونه اي جانمایی شود که منجر به تخریب لایه دود و گسترش بیشتر دود نشود.

طراحی باید به گونه اي باشد که سرعت هوا در مسیرهاي فرار و رمپها از 5 متر بر ثانیه بیشتر نشده تا خللی در

فرار متصرفان ایجاد نگردد.

سامانه تهویه به روش جت فن، همانند سامانه کانالی داراي فن هاي اصلی تخلیه یا تزریق هواي تازه بوده و در آن

به جاي کانال کشی هر طبقه از پارکینگ، از جت فن هاي سقفی جهت انتقال هوا در تراز افقی هر طبقه از پارکینگ استفاده میشود .

این سامانه باید از سایر سامانه هاي تأسیساتی ساختمان( به جز سامانه هایی که تهویه معمولی پارکینگ را انجام

میدهند) مستقل باشد.

سامانه تخلیه اصلی باید به گونه اي طراحی شود که حداقل شامل دو فن باشد به گونهاي که در صورت از کار

افتادن یکی از فنهاي تخلیه، ظرفیت فنهاي باقیمانده، از50% ظرفیت مورد نیاز براي تخلیه پارکینگ کمتر نشود. ضمناً نحوه برق رسانی و راه اندازي این سامانه ها باید به گونه اي باشد که خرابی یا از کار افتادگی یکی از فنها، روي سایر فنها تأثیري نداشته باشد.

پس از کشف حریق توسط سامانه اعلام حریق ساختمان، سریعاً باید فرمانی جهت تغییر وضعیت تابلوي فرمان

سامانه تخلیه هوا از وضعیت عادي به وضعیت حریق، صادر شود.

بعد از تغییر وضعیت عادي به وضعیت حریق، باید پس از طی مدت زمان تأخیر مناسب، ابتدا فن هاي اصلی

تخلیه، سپس فنهاي اصلی هوا جبرانی و سپس تعداد لازم از جت فن هاي سقفی که براي هدایت مؤثر دود به نقاط تخلیه

مورد نیاز است، راه اندازي شود. مدت زمان تأخیر باید بر اساس طراحی مسیرهاي خروج افراد محاسبه گردد.

علت در نظر گرفتن مدت زمان تأخیر این است که متصرفین در حین فرار در اثر روشن شدن سامانه و اختلاط دود و هوا، دچار مشکل نشوند. سامانه باید به گونه اي طراحی شده باشد که متصرفین در حال فرار، بدون اینکه تحت تأثیر

دود و حرارت ناشی از حریق قرار گیرند بتوانند مسیر خروج طبقه را طی کنند.

میزان تأخیر زمانی باید به تأیید نهاد قانونی مسئول رسیده باشد و به عوامل ذیل بستگی دارد.

ابعاد و هندسه پارکینگ •

تعداد و محل فنهاي تخلیه و جتفنها •

تعداد و نوع متصرفین حاضر در محل •

تعداد و محل خروج هاي مناسب

هنگام جانمایی نقاط تخلیه اصلی، باید به محل قرارگیري خروجها و مسیرهاي خروج توجه شود. جانمایی باید به گونه اي باشد که خروج ها و مسیرهاي خروج را دچار مخاطره نکند.

جانمایی جتفنها باید به گونه اي باشد که جریان هواي ناشی از آنها، باعث وارد آمدن فشار دینامیکی بر روي سطح درب پلکانها و درب لابیها و ورود و نفوذ دود به داخل دهلیز پلکان، لابی و یا راهروها نگردد. حداکثر نیروي مجاز جهت گشودن درب، 133 نیوتن میباشد.

باید در طراحی توجه شود که در طراحی براي تخلیه آلاینده ها و همچنین در طراحی براي دود ناشی از حریق،

هیچ نقطه مرده و بدون تخلیهاي در کل فضاي پارکینگ وجود نداشته باشد.

طراحی باید به گونه اي باشد که سرعت هوا در مسیرهاي فرار و رمپ ها از 5متر بر ثانیه بیشتر نشده تا خللی در

فرار متصرفان ایجاد نگردد.

مقاومت و آشفتگی ایجاد شده در برابر جریان هوا، توسط تیرها، ستونها و یا سایر موانع فیزیکی، باید در محاسبات و جانمایی جت فن ها لحاظ شود.

تعداد و ظرفیت جتفنها باید به گونه اي انتخاب شود که حجم هواي جابه جا شده توسط آنها، از ظرفیت تخلیه فنهاي تخلیه اصلی، بیشتر نشود.

در محل هایی که سامانه شبکه بارنده خودکار و یا کاشف هاي اعلام حریق نصب میشود، محل بارنده ها، کاشف ها و جت فن ها باید به گونه اي جانمایی شوند که تأثیر جریان هواي ایجاد شده توسط جت فن ها بر روي الگوي پاشش آب بارنده، کمینه بوده و عملکرد کاشف هاي اعلام حریق را مختل نکند. فواصل مجاز باید با توجه به مشخصات جتفن تعیین و رعایت شود.

-راه اندازي سامانه تهویه پارکینگ در شرایط حریق باید توسط یک یا هر دو شرط ذیل باشد.

سامانه کشف و اعلام حریق ( در اثر دود، نرخ سریع افزایش حرارت، کاشف چند شرطی، فلوسوئیچ اسپرینکلر و ... )

سوئیچ مخصوص آتشنشانی ( راه اندازي به صورت دستی)

اگر فن ها داخل ساختمان ولی خارج از زون تخلیه قرار گرفته باشند، باید توسط اجزاي سازه اي که داراي مقاومت در برابر حریق معادل زون حریق باشند، محصور شده و تحت هیچ شرایطی، این مقاومت کمتر از یک ساعت نباشد.

تمامی پلکانهاي داخلی و خارجی بنا چنانچه به عنوان خروج استفاده شوند، باید به گونهاي مناسب دوربندي و

دودبندي گردند. دودبند کردن پلکان داخلی یا تأمین فضاي دوربند با یکی از روشهاي ذیل مجاز است:

استفاده از پیشورودي با تهویه طبیعی: در این روش باید حداقل عرض پیش ورودي در مسیر پیمایش 1800 میلیمتر باشد. این عرض نباید کمتر از عرض کریدور یا در ورودي منتهی به آن(هرکدام که بیشتر است) درنظر گرفته شود.

مقاومت حریق در ورودي از پیشورودي به پلکان 20 دقیقه و از واحدها به پیشورودي حداقل یک و نیم ساعت باشد. در ضمن درها باید دودبند و خودبسته شو یا خودکار بسته شو باشند.

استفاده از بالکن با تهویه طبیعی: در این روش از بالکن براي ارتباط پلکان داخلی با واحدها استفاده میشود،

که در این صورت نصب حفاظهاي جان پناه و رعایت فاصله 3 متری دیوار مقاوم حریق تا در ورودي بالکن به پیش ورودي الزامی است. مقاومت حریق در ورودي از پیشورودي به پلکان یک و نیم ساعت و از واحدها به پیشورودي حداقل یک ساعت باشد. در ضمن درها باید دودبند و خودبستهشود یا خودکار بسته شو باشند.

استفاده از پیشورودي با تهویه مکانیکی: در این روش باید حداقل عرض پیش ورودي 1100 میلیمتر بوده و فاصله در ورودي واحد به پیش ورودي تا دریچه تهویه مکانیکی حداقل 1800 میلیمتر باشد. مقاومت حریق در ورودي از پیش ورودي به پلکان 20 دقیقه و از واحدها به پیشورودي حداقل یک و نیم ساعت باشد. در ضمن درها باید دودبند و

خودبسته شود یا خودکار بستهشو باشند.

سامانه تهویه مکانیکی لابی باید مرتبط با سامانه اعلام حریق بوده و در صورت بروز حریق شروع به کار نماید. فضاي پیش ورودي کلیه طبقات باید در هر طبقه به دریچه اگزاست و دریچه تأمین هواي تازه مجهز شود. نرخ تزریق هواي تازه باید بر اساس 60 مرتبه تعویض هوا در ساعت و نرخ هواي اگزاست باید بر اساس 90 مرتبه تعویض هوا در ساعت (تعویض حجم هواي پیش ورودي) محاسبه گردد. کانالهاي هواي تازه و هواي اگزاست باید به طور مجزا و در محلی مناسب طراحی شده و با مصالح مقاوم در برابر حریق حفاظت شوند.

دریچه اگزاست باید در فاصله حداکثر 15 سانتیمتري از زیر سقف(فاصله از بالاي دریچه اندازه گیري میشود) و

دریچه هواي تازه باید در فاصله حداکثر 15 سانتیمتري از کف ( فاصله از زیر دریچه اندازه گیري میشود) نصب گردد .

جهت دریافت اطلاعات کامل، به راهنماي مبحث سوم مقررات ملی ساختمان مراجعه شود.

محاسبات

سامانه فشار مثبت پلکان به منظور بالا بردن فشار هواي داخل دهلیز پلکان اجرا شده و هدف از آن ایجاد محیطی امن و عاري از دود به منظور فرار ساکنین میباشد و اجراي آن در ساختمان هایی که طبق دستورالعمل ایمنی معماري نیاز

به سامانه فشار مثبت دارند، اجباري است.

محاسبات سامانه فشار مثبت باید بر اساس ایجاد اختلاف فشار مناسب در دهلیز پلکان نسبت به فضاي مجاور،

انجام شود.

مقدار فشار هواي داخل دهلیز پلکان پس از راه اندازي سامانه فشار مثبت باید به اندازهاي باشد که اجازه نفوذ دود

ناشی از حریق را به دهلیز پلکان ندهد. مقدار حداقل اختلاف فشار نسبت به فضاي مجاور، در ساختمانهاي مجهز به شبکه بارنده کامل 12.5 پاسکال و در سایر ساختمانها، 25 پاسکال باید باشد.

انتخاب تجهیزات سامانه فشار مثبت شامل فن، الکتروموتور و غیره باید بر اساس مشخصات فنی سازنده و نمودارهاي فشار و دبی و به گونه اي انجام شود که توان ایجاد اختلاف فشار مناسب را دارا باشد.

دربهاي دهلیز پلکان باید به مکانیزم خود بسته شو مجهز باشد.

محل نصب فن باید در فضاي آزاد ( ترجیحاً روي بام) باشد.

مقدار فشار هواي داخل باکس پلکان پس از راه اندازي سامانه فشار مثبت باید حداکثر به اندازهاي باشد که نیروي

وارد بر درب پلکان در هیچکدام از طبقات، از نیروي مجاز جهت باز کردن درب ( 133 نیوتن ) بیشتر نشود. مقدار این نیرو به ابعاد درب، فاصله دستگیره تا کناره درب، نیروي لازم جهت غلبه بر جک خودبست درب و اختلاف فشار، بستگی دارد.

سامانه فشار مثبت باید در ارتباط با سامانه اعلام حریق بوده و راه اندازي آن باید توسط یک یا هر دو شرط ذیل

باشد.

سامانه کشف و اعلام حریق ( در اثر دود، نرخ سریع افزایش حرارت، کاشف چند شرطی، فلوسوئیچ اسپرینکلر و...)

سوئیچ مخصوص آتشنشانی(راه اندازي به صورت دستی )

پس از کشف حریق توسط این سامانه سریعاً فرمانی جهت تغییر وضعیت تابلوي فرمان فن از وضعیت عادي به وضعیت حریق صادر شود.

در ساختمانهاي با کاربري غیرمسکونی، و یا ساختمانهاي مسکونی که ارتفاع دهلیز پلکان آنها(کف پایینترین قسمت پلکان تا سقف بالاترین قسمت پلکان) بیش از 30 متر میباشد، سامانه فشار مثبت باید به صورت شبکه اي (کانالکشی)اجرا شده و حداقل در هر سه طبقه، از طریق یک دریچه با ابعاد مناسب به دهلیز پلکان مرتبط گردد.

سامانه فشار مثبت در ساختمانهاي مسکونی با تعداد طبقات مجموعا بیش از 12 طبقه و یا تعداد واحدهاي بیش از 24 واحد و همچنین در ساختمانهاي غیرمسکونی، باید به صورت داینامیک طراحی شده و در هر لحظه به کمک روش

مناسب(سامانه کنترلی مناسب، دریچههاي اطمینان، تغییر ظرفیت فنها و غیره)، میزان فشار داخل دهلیز پلکان را در

محدوده استاندارد حفظ نماید.

در خصوص ساختمان هاي مسکونی با ارتفاع دهلیز پلکان کمتر از 30 متر و تعداد واحدهاي حداکثر 24 واحد،

میتوان به صورت سرانگشتی، مقادیر مندرج در جدول ذیل را در نظر گرفت.

* مقادیر مندرج در این جدول مربوط به حالت فن تزریق مستقیم بوده و در صورت استفاده از روش

شبکه اي کانالکشی باید میزان افت فشار ناشی از کانالها، اتصالات و دریچه ها نیز در آن لحاظ شود.

در ساختمانهاي غیرمسکونی و ساختمانهاي مسکونی با ارتفاع پلکان بیش از 30 متر، محاسبات باید بر اساس شرایط ساختمان، تعداد دربهاي باز و سایر پارامترهاي تاثیرگذار انجام شده و استفاده از محاسبات سرانگشتی مجاز نیست.

تابلوي کنترل فن فشار مثبت باید در فضاي سرپوشیده و محافظت شده، ترجیحاً در کنار پنل اعلام حریق نصب

شود.

تابلوي کنترل فن فشار مثبت باید داراي کلید 2 حالته کنترل وضعیت فن به صورت دستی و اتوماتیک باشد.

تابلوي کنترل فن فشار مثبت باید داراي چراغهاي نمایشگر وضعیت فن باشد. چراغ سیگنال جریان برق به رنگ سبز، چراغ عملکرد فن در حالت اتوماتیک به رنگ قرمز و چراغ عملکرد فن در حالت دستی به رنگ زرد باید اجرا شود.

در صورت استفاده از تایمر، زمان آن باید روي 60 دقیقه تنظیم شده و از i/O مناسب استفاده شود.

وضعیت اتصال فرمان پنل اعلام حریق به تابلوي کنترل فن فشار مثبت باید به نحو مناسب پایش شود.

فن فشار مثبت باید از نوع تأیید شده بوده و داراي نشان استاندارد ملی یا استانداردهاي معتبر بینالمللی باشد.

محل نصب فنها باید به گونهاي باشد که براي متصرفین مخاطرهآمیز نبوده و قسمتهاي گردنده فن ها باید مجهز به حفاظ مناسب گردد.

سیمها و کابلها، کنتاکتورها، رلهها، فیوزها و تایمر سامانه فشار مثبت باید داراي نشان استاندارد ملی یا استانداردهاي معتبر بین المللی باشد.

فیوز و کنتاکتور سامانه فشار مثبت باید بر اساس توان ظاهري انتخاب شود.

هادي مسیر پنل یا اینترفیس، حتماً باید از نوع کابل بوده و با توجه به جریان مصرفی و طول کابل انتخاب شود.